Voor anderen leven

"Leef voor jezelf en je leeft voor niets. Leef voor anderen en je zult opnieuw leven."

Bob Marley

De tagliet reis naar Israël was voor Max Steinberg een onvergetelijke ervaring geweest en hij wist gewoon dat hij terug moest. Terwijl zijn ouders, broer en zus in Amerika achterbleven maakte Max in 2012 Alija. Ondanks zijn gebrekkige Hebreeuws lukte het de doortastende jongeman zelfs bij de IDF Golani Brigade te komen. Een soldaat die geen familie in Israël heeft wordt een chajal boded genoemd. Lang hoefde Max niet alleen te zijn, want al snel werd hij door diverse families 'geadopteerd'. Vanwege zijn uitstekende prestaties als scherpschutter van een elite eenheid kreeg hij verschillende oorkondes.

Max beschouwde het getal 13 als zijn geluksnummer omdat hij bij de lichting van augustus 2013 zat van het 13e bataljon van de Golani Brigade. Op zijn snowboard stond ook nummer dertien.

Maar op die dertiende dag van Operatie "Protective Edge" was Max een van de 13 soldaten die tijdens de heftige gevechten in de Shejaiya buurt van Gaza City om het leven kwam.

Op 22 juli 2014 kreeg ik een email oproep om naar de begrafenis van Max Steinberg te komen. De dag daarvoor waren naar aanleiding van een soortgelijke oproep voor een andere chajal boded zo'n 20.000 mensen naar de begrafenis gekomen. Max zou in Jeruzalem op het IDF kerkhof op de Herzl berg begraven worden en ik besloot naar zijn begrafenis te gaan.

Normaal gesproken is de IDF zeer punctueel en beginnen ceremonies precies op tijd, maar dit keer besloot de legerleiding tot half twaalf te wachten om de duizenden mensen die per tram of lopend naar het IDF kerkhof onderweg waren in staat te stellen erbij te zijn. Terwijl de menigte stilletjes tussen de graven van gesneuvelde soldaten stond te wachten tot de begrafenis eindelijk zou beginnen, werd afgekondigd dat we in het geval van een raketaanval op de grond moesten gaan liggen en pas na tien minuten mochten opstaan.

Van de begrafenis zelf was niets te zien, maar dankzij de geluidsinstallatie konden we alles goed verstaan. De moeder van Max vertelde dat zij hun 24-jarige zoon in eerste instantie in Amerika hadden willen begraven maar begrepen dat dit zijn wens was geweest – begraven te worden in het land waarvoor hij zijn leven had gegeven. De enorme opkomst van zo'n 30.000 mensen was als een collectieve omarming van het volk. "Max ervoer het als zijn roeping in het leger te dienen. Hij wilde niet langs de kant staan," zei de vader van Max, en eindigde zijn toespraak met: "Am Israel Chai! –

het volk van Israël leeft!". Voormalig ambassadeur Michael Oren sprak een paar woorden, gevolgd door de Amerikaanse ambassadeur Dan Shapiro. Het Israëlische parlementslid Dov Lipman haalde Mozes aan die de stammen in het Over-Jordaanse opriep om niet langs de zijlijn te blijven staan als hun broeders aan de andere kant van de Jordaan werden aangevallen. "Max zal nooit meer trouwen of kinderen krijgen, maar door zijn leven te geven redde hij mijn kinderen en duizenden anderen," zei Dov Lipman.

Tijdens de ruim anderhalf uur durende ceremonie stond de menigte stilletjes bijeen. Links en rechts, achter en voor mij hoorde ik mensen snuiven en hun neus snuiten. Israelies schamen zich niet voor hun tranen, waarvan er al zoveel gevloeid zijn. Zakdoeken en waterflesjes werden rondgedeeld en overal zag ik mensen met rode ogen. Tijdens de gebeden, golfde het "Amen" door de mensenmassa die in alle hoeken en gaten stonden opgesteld. De meeste mannen droegen kippa's of petten, maar een jongeman, die er geen bij zich had, bedekte dan het hoofd met zijn hand.

Een oudere man, die duidelijk last van zijn rug had, wist niet hoe hij staan moest. Zijn buurman gebaarde dat hij op de rand van een graf moest gaan zitten, maar dat weigerde hij subiet. Niemand haalde het in zijn hoofd om een tas op het graf van een gesneuvelde soldaat te leggen, laat staan erop te gaan zitten. Op een gegeven moment ging de oude baas op zijn knieën op de grond zitten om zijn vermoeide rug een beetje respijt te geven. Stoelen waren er niet, er waren alleen maar staanplaatsen. De ene toespraak volgde de andere op, en ondanks de zonnewering die was opgehangen was het

benauwd en warm. De oude baas probeerde weer op te staan, en kreeg de helpende hand van zijn buurman. Zij omarmden elkaar, en stonden zo in een moment van fysieke steun en troost om het gezamenlijke verdriet om een jongen die hun zoon of kleinzoon had kunnen zijn. Even later vond de oude baas een goede tussenoplossing: een scheidingsmuurtje achter de rij soldatengraven. Ik hield de citroengeraniums opzij zodat hij kon gaan zitten. Dankbaar pakte hij mijn hand en drukte die.

Burgemeester Nir Barkat moest opnieuw spreken tijdens de zoveelste begrafenis van de afgelopen dagen. De dienst werd beëindigd met het zingen van het ontroerende Kol Male Rachamim gebed door de hoofd chazan van de IDF, Shai Abramson.

 Het overgrote deel van de menigte schuifelde nu in de richting van het graf dat inmiddels bedolven was onder de bloemenkransen. De oude baas pakte opnieuw mijn hand. "Dank je wel voor je hulp! Je bent een schat! Ik hoop dat als we elkaar weer ontmoeten dit tijdens een blijde gelegenheid zal zijn."  

"Amen!" Ik drukte hem stevig de hand en wenste hem Gods zegen.

Het duurde een tijd voordat ik tegen de stroom in een weg naar de uitgang gebaand had.

Uren later zaten de uitvalswegen nog verstopt vanwege al die mensen die Max Steinberg de laatste eer hadden bewezen. Diezelfde middag werd er nog een gesneuvelde soldaat begraven, ditmaal een jongeman die uit Rusland naar Israël was gekomen.

"Houd van het leven dat je leeft en leef het leven waar je van houdt." Max had zijn leven voor zijn broeders gegeven, opdat wij in vrede mogen en kunnen leven. "Leef voor jezelf en je leeft voor niets.

"Leef voor anderen en je zult opnieuw leven," was een andere uitspraak van Bob Marley, waar hij een grote fan van geweest was.  Bedankt, Max, voor dit grote offer. Moge je nagedachtenis tot zegen zijn en jouw levenshouding tot een voorbeeld van velen.

Petra van der Zande, Jeruzalem, 23 juli 2014